Bất cứ ai thích tìm hiểu triết học đều không xa lạ gì với tên tuổi của ba triết gia cổ Hy Lạp được coi như những người đã đặt nền móng cho tư tưởng triết học cũng như cho lý thuyết tôn giáo và những học thuyết chính trị Tây phương suốt hơn hai mươi thế kỷ của nền văn minh nhân loại. Cách viết và phát âm theo tiếng Pháp tên của ba triết gia này – Socrate, Platon, Aristote – có lẽ quen thuộc với giới sinh viên và học giả Việt Nam hơn là Socrates, Plato và Aristotle theo cách viết tiếng Anh. Và giáo sư Đỗ Khánh Hoan đã dùng cách viết theo tiếng Pháp để giới thiệu đến độc giả Việt Nam bộ sách “Platon – Đối Thoại Toàn Tập” do ông chuyển ngữ và chú thích từ các di cảo và tài liệu nghiên cứu, mà Học Viện Công Dân vừa xuất bản thành hai cuốn sách đồ sộ, dày tổng cộng 2,224 trang.
Như vừa nói trên đây, mặc dù tên tuổi của Socrate, Platon và Aristote không xa lạ gì với chúng ta, thế nhưng giới sinh viên cũng như học giả người Việt từ trước tới nay đều chỉ có thể học hỏi, nghiên cứu tư tưởng của họ qua những bộ sách triết học bằng ngoại ngữ – như Pháp, Anh, Đức, Nga, Hoa… – bởi vì chưa từng có một bản dịch tiếng Việt nào được hoàn tất và xuất bản. Ba triết gia vĩ đại này sống tại Hy Lạp trong khoảng từ năm 470 đến 322 trước Tây lịch kỷ nguyên, vậy mà tư tưởng của họ gây ảnh hưởng trên toàn thế giới đến tận ngày hôm nay. Đặc biệt nhất là Platon, vì các di cảo của ông đã được bảo tồn suốt hơn 2,400 năm qua, và tới bây giờ vẫn tiếp tục được đọc, tiếp tục là đề tài cho các công trình nghiên cứu ở nhiều quốc gia. Chính vì vậy mà việc chuyển ngữ tiếng Việt là một đòi hỏi cấp thiết để đáp ứng giá trị vượt thời gian của hệ thống tư tưởng ấy, như lời giáo sư Đỗ Khánh Hoan trình bày về công việc chuyển ngữ vừa hoàn tất:
“Platon Toàn Tập gồm 30 đối thoại (dialogues) mà Platon viết lúc sinh thời, tôi dịch hết từ đầu chí cuối, vì thế mới đặt tên “toàn tập”. Thực ra đối thoại mang tên ông nhiều hơn thế, số lượng là 45, nhưng học giới Tây Âu nghi ngờ 10 đối thoại không phải của ông.
“Sử dụng tài tình hình thức “đối thoại”, Platon âm thầm đưa độc giả vào vườn triết học mà độc giả không hay. Đa số đồng nghiệp thời đó không làm như ông. Họ mang bệnh viết tràng giang đại hải, lập luận khúc mắc, phô diễn trừu tượng, phát biểu mơ hồ, nên độc giả chán không muốn đọc sách triết học. Trái lại, dưới hình thức chuyện trò, sáng tác của Platon luôn luôn tươi mới, như vừa diễn ra ngày hôm qua!
“35 đối thoại dài ngắn khác nhau được Platon dùng để phô diễn tư tưởng. Là triết gia với khuynh hướng nhập thế, ông quan tâm tới con người, quan tâm tới xã hội mà con người đang sống, thể chế mà con người xây dựng. Làm sao cho phải, làm thế nào cho tốt đẹp? Qua 35 đối thoại, ông đề cập đến nhiều vấn đề như xã hội, chính trị, trí thức, tôn giáo, triết học v.v… Ông cố gắng dẫn dắt con người đi tìm sự thật – dù chưa chắc tìm thấy, song cố gắng đi tìm. Đó đúng là thái độ triết học.
“Trường hợp Platon khá đặc biệt trong làng triết học từ xưa tới nay. Ít có triết gia nào trong làng đó được nhắc nhở và yêu quý như ông, bất kể ngôn ngữ, văn hóa khác nhau. Ông là ngọn hải đăng chỉ đường cho nhân loại băng qua biển cả; ông là sao bắc đẩu dẫn dắt nhân sinh cất bước trong cuộc sống giữa đêm tối trùng điệp. Ở châu Âu, di cảo của ông được giảng dạy, chuyển ngữ, nghiên cứu liên tục, Một người, nhiều người, cá nhân hay nhóm, thi nhau chuyển ngữ từng đối thoại hoặc tất cả đối thoại, thế hệ này nối tiếp thế hệ khác tìm hiểu và học hỏi Platon. Trông người lại ngẫm đến ta…
“Sở dĩ tôi làm công việc chuyển ngữ, trước hết là vì tôi thấy Platon hay, có ích cho đời. Ngoài ra tôi thấy sách tiếng Việt viết về tư tưởng triết học còn ít quá, các hiệu sách của người Việt không có bao nhiêu sách triết học. Mình có dạy triết học trong học đường, song chỉ là trích dẫn, nhắc lại ý tưởng hoặc dẫn chứng đâu đó, học sinh sinh viên không thực sự biết sáng tác của triết gia như thế nào. Tôi lại thấy, trước kia muốn đến với Platon người Việt mình phải qua cửa tiếng Pháp, gần đây là cửa tiếng Anh, tiếng Nga, hay tiếng Tàu. Nhiêu khê và phiền toái. Nếu cửa đóng là chịu chết. Vì nghĩ thế nên không quản khó khăn, vất vả, tôi quyết định làm công việc của người trí thức, mặc dù bản thân không phải người trí thức. Bộ sách này ra đời với ước mong góp phần nhỏ nhoi vào tủ sách dân tộc. Với bộ sách này, cửa vào là cửa tiếng Việt. Độc giả muốn tìm hiểu Platon, bộ sách sẽ trả lời. Thực hiện công trình chuyển ngữ và chú thích, tôi chỉ muốn bắc nhịp cầu để độc giả đi qua nếu muốn đến nhà gặp Platon. Thế thôi, không hơn không kém”.
* PLATON TOÀN TẬP
– Gồm hai cuốn: Cuốn 1, 1156 trang. Cuốn 2, 1068 trang.
– Giá bán: $100.00 USD (trọn bộ hai cuốn).
– Bưu phí: $10.00 (nội địa Hoa Kỳ); $25.00 (ngoài Hoa Kỳ).
– Đặt mua sách: Xin gửi thư về Học Viện Công Dân: Email icevn@icevn.org. Địa chỉ: 9888 Bissonnet, STE 660, Houston, TX 77036.
* VỂ DỊCH GIẢ:
Giáo Sư Đỗ Khánh Hoan nguyên là trưởng ban Anh Văn tại Đại Học Văn Khoa, Viện Đại Học Sài Gòn (1964–1979). Những cuốn sách do ông chuyển dịch từ các danh tác quốc tế đã được xuất bản và tái bản nhiều lần, như Chân Dung Chàng Nghệ Sĩ Trẻ (J. Joyce), Bi Kịch Hâm Liệt (Shakespeare), Khung Trời Nhỏ Hẹp (S. Maugham), Tâm Tình Hiến Dâng, Lời Dâng, Tặng Vật (ba tập thơ của R. Tagore), Cây Đàn Miến Điện (T. Michio), Truyện Ngắn (A. Chekov), Nông Trại Súc Vật (G. Orwell) v.v… Từ khi định cư ở Canada, ông đã chuyển ngữ khá nhiều tác phẩm văn chương của Canada và đang thực hiện bộ sách nghiên cứu về văn học của Châu Mỹ La Tinh. Đồng thời ông giới thiệu, chuyển ngữ, chú thích hai thi phẩm bất hủ của văn học Hy Lạp là Iliad và Odyssey của Homer. Gần đây nhất, ông giới thiệu đến độc giả Việt Nam các tác phẩm tiêu biểu của nền triết học cổ Hy Lạp với ba triết gia lỗi lạc là Socrate, Aristote và Platon, đặc biệt là chuyển ngữ và chú thích bộ Platon Toàn Tập dày 2,224 trang mà Học Viện Công Dân vừa xuất bản.
No comments:
Post a Comment