Liên minh cá nhân giữa Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Nga Putin đang cản trở đường lối ngoại giao của Trung Quốc. Điều đó đang được thể hiện ngày càng rõ khi cuộc chiến ở Ukraine tiếp diễn.
Cả hai người đã đặt xong nền móng để duy trì quyền lực của mình cho đến giữa thập niên 2030. Cả hai đều có tham vọng lãnh thổ : Putin muốn tái lập vùng ảnh hưởng của Liên Xô cũ, còn Tập muốn có Đài Loan.Nhưng mối dây liên kết này đi kèm với rủi ro đáng kể. Cách đây vài tuần, các quan chức an ninh và đối ngoại Trung Quốc còn vô cùng rạng rỡ tự tin. Sau khi Tập và Putin gặp nhau tại thủ đô Trung Quốc vào ngày 04/02 và hứa hẹn về một tình bạn không giới hạn, Trung Quốc dần nhận thức được rằng một chiến dịch ở Ukraine đã gần kề. Họ đã thu thập thông tin tình báo thông qua các mối quan hệ ở Nga, cả chính thức lẫn không chính thức, vốn đã được thiết lập từ nhiều năm qua.
Nhưng Trung Quốc đã mong đợi Nga sẽ kiềm chế hành động quân sự cho đến khi Thế vận hội Mùa đông Bắc Kinh bế mạc vào ngày 13/03. Nhận định này dựa trên trao đổi của Putin với Tập trong một cuộc trò chuyện riêng.
Những kỳ vọng của Trung Quốc nay đã được chứng minh là không thực tế. Putin hóa ra chỉ quan tâm nửa vời đến chủ nhà Olympic. Cuộc xâm lược Ukraine bắt đầu sau khi Thế vận hội Mùa đông bế mạc vào ngày 20/02, nhưng trước khi Thế vận hội Dành cho Người khuyết tật bắt đầu vào ngày 04/03.
Tuy nhiên, Bắc Kinh vẫn hy vọng cuộc tấn công sẽ diễn ra nhanh chóng, và khi Paralympic khai mạc, lực lượng Nga đã thiết lập được quyền kiểm soát ở Ukraine.
Thế nhưng, nhiều điều bất ngờ đã xuất hiện, và thay vì tạo ra sự chia cắt giữa Mỹ và Châu Âu, cuộc xâm lược của Nga lại củng cố tình đoàn kết của phương Tây. Washington sẽ không sa lầy ở Đông Âu, và sẽ không có sóng gió địa chính trị để Bắc Kinh tận dụng.
Trên thực tế, Trung Quốc còn đang ở thế yếu.
Khi tổ chức một cuộc họp trực tuyến với các nhà lãnh đạo Liên minh Châu Âu vào ngày 01/04, Tập yêu cầu họ đưa ra các quyết định ngoại giao về Trung Quốc "một cách độc lập" với Mỹ.
Nhưng yêu cầu ấy đã bị ngó lơ. Về phần mình, EU kêu gọi Trung Quốc không hỗ trợ kinh tế và quân sự cho Nga. Người Châu Âu cũng không cho thấy dấu hiệu phê chuẩn một hiệp định đầu tư với Trung Quốc, vốn là vấn đề còn bỏ ngỏ.
Đã một tháng rưỡi kể từ khi cuộc chiến Ukraine bắt đầu, Tập hiện lo ngại về "tác động mà nó có thể gây ra cho chính trị trong nước của Trung Quốc", một nguồn tin chính trị Trung Quốc cho biết.
Một kịch bản ác mộng đối với Tập – người đang tìm cách đảm bảo một nhiệm kỳ thứ ba bất thường, với tư cách là nhà lãnh đạo cao nhất của Trung Quốc, vào mùa thu này – sẽ là việc chiến dịch của Putin thất bại và truyền đi thông điệp rằng một nhà lãnh đạo độc tài tại vị quá lâu sẽ có xu hướng đưa ra những quyết định sai lầm vào những thời điểm quan trọng.
Điều này sẽ gây thiệt hại khôn lường cho Tập trước thềm đại hội toàn quốc của Đảng cộng sản Trung Quốc.
Ngay cả khi Tập tái đắc cử lần này, một thất bại của Nga ở Ukraine có thể khiến việc ông ở lại đại hội đảng tiếp theo vào năm 2027 trở nên không chắc chắn. Trong trường hợp đó, Tập sẽ ngay lập tức trở thành một "con vịt què", hủy hoại nỗ lực hàng chục năm qua của ông, nhằm củng cố con đường của mình trong thập niên tới.
Tập và Putin là những đồng minh kỳ lạ. Cả hai không có lựa chọn nào khác ngoài việc phải giữ chặt quyền lực sau khi đã tạo ra rất nhiều kẻ thù. Họ cần ngăn không cho chiếc thuyền của mình bị lật, cho đến khi tới được đích vào những năm 2030.
Cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đoán đúng vị trí của Tập trong chuyến thăm Bắc Kinh vào tháng 11/2017.
"Ông là chủ tịch trọn đời, và do đó ông là vua", cựu Tổng thống Mỹ nói với Tập tại Tử Cấm Thành, nơi các hoàng đế Trung Quốc từng sống.
Tử Cấm Thành là một trong những điểm du lịch nổi tiếng nhất của Bắc Kinh và là Di sản Thế giới được UNESCO công nhận, nhưng nó đã bị đóng cửa với du khách, trong ngày Tập tiếp đón Tổng thống Mỹ và Đệ nhất Phu nhân.
Cuộc trao đổi này diễn ra 4 tháng trước khi Tập bất ngờ thông qua việc sửa đổi hiến pháp vào tháng 3 năm tiếp theo, loại bỏ giới hạn hai nhiệm kỳ 5 năm đối với vị trí chủ tịch nước.
Để có thể trở thành nguyên thủ quốc gia trọn đời, Tập cần được bầu lại vào ghế Tổng Bí thư sau mỗi 5 năm. Đặt mục tiêu tái đắc cử nhiệm kỳ thứ ba trong năm nay là bước đầu tiên trong hành trình hướng tới một triều đại kéo dài.
Năm 2035 được đặt làm mục tiêu để Trung Quốc đuổi kịp Mỹ. Hầu hết các kế hoạch dài hạn và tầm nhìn xây dựng đất nước hiện nay của Trung Quốc đều sử dụng mốc năm 2035. Và các dấu hiệu đều cho thấy Tập dự định sẽ điều hành chính phủ cho đến năm đó.
Một con đường tắt cho mục tiêu của Tập là tạo ra một vị trí hàng đầu mới, có thể được nắm giữ suốt đời. Nó sẽ tương tự như chức vụ chủ tịch đảng mà Mao Trạch Đông đã nắm giữ cho đến khi ông qua đời. Nhưng kế hoạch có thể sẽ gặp khó khăn, vì hiện tại đảng đang cấm việc xây dựng ‘sùng bái cá nhân’. Hơn nữa, việc này có thể trở nên bất khả thi, trong trường hợp Putin thất bại ở Ukraine và người dân bắt đầu đặt câu hỏi về sự cai trị dài lâu của bất kỳ nhà lãnh đạo nào.
Trong khi đó, tại Nga, Putin cũng đã cho sửa đổi hiến pháp vào năm 2020, đi theo bước chân của Tập, mở đường cho đương kim Tổng thống Nga tại vị đến năm 2036.
Nếu Putin có thể cầm quyền đến lúc ấy, ông ta sẽ 83 tuổi. Nếu Tập trị vì đến năm 2035, ông ta cũng sẽ 83 tuổi, ít nhất là theo cách tính truyền thống của Trung Quốc. Đó cũng là tuổi mà Mao Trạch Đông qua đời, khi đang là nhà lãnh đạo đương nhiệm của Trung Quốc.
Liệu có giải pháp nào cho Tập ?
Khi thời điểm cho một lệnh ngừng bắn Nga-Ukraine chín muồi, Trung Quốc có lựa chọn tham gia vào một khuôn khổ an ninh để đảm bảo hòa bình. Tập có thể tổ chức một cuộc điện đàm với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nhằm hỗ trợ triển khai kịch bản này.
Cuộc điện đàm của Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị hồi đầu tuần với người đồng cấp Ukraine Dmytro Kuleba, cuộc điện đàm thứ hai giữa hai người kể từ khi Nga xâm lược, có thể là một bước đi theo hướng đó. "Truyền thống lịch sử và văn hóa của Trung Quốc, cũng như chính sách đối ngoại nhất quán của chúng tôi, là bảo vệ hòa bình và phản đối chiến tranh", Vương nói.
Tuy nhiên, ông cẩn thận tránh đưa ra bất kỳ nhận xét nào có thể bị phía Nga coi là áp lực vô lý đến từ Trung Quốc.
Vì không biết rõ toàn bộ kế hoạch của Putin, việc Trung Quốc xác định lập trường rõ ràng sẽ là quá nguy hiểm. Hơn nữa, bị ràng buộc bởi tuyên bố chung Tập-Putin vào ngày 04/02, trong đó cả hai lãnh đạo đã công khai phản đối việc NATO mở rộng hơn nữa, nên Trung Quốc không thể hoàn toàn đứng về phía Ukraine.
Tập cần Putin để tồn tại. Nếu đồng chí người Nga của ông ngã xuống, Tập có khả năng sẽ ngã theo. Sự sống còn của Putin là tối quan trọng đối với Tập, nhưng không nhất thiết là quan trọng đối với Trung Quốc.
Katsuji Nakazawa
________________
Analysis: Xi risks stumbling with Putin if he plays his cards wrong.
If Russia fails in Ukraine, questions would arise over long-term authoritarian leadership
KATSUJI NAKAZAWA, Nikkei senior staff writer
APRIL 7, 2022 04:00 JST
Katsuji Nakazawa is a Tokyo-based senior staff writer and editorial writer at Nikkei. He spent seven years in China as a correspondent and later as China bureau chief. He was the 2014 recipient of the Vaughn-Ueda International Journalist prize.
Chinese President Xi Jinping's personal alliance with Russian President Vladimir Putin is hampering China's diplomacy. That is becoming clearer as the war in Ukraine rages on.
Both men have laid the groundwork to stay in power until the middle of the 2030s. Both have territorial ambitions: reestablishing the former Soviet Union's sphere of influence for Putin, Taiwan for Xi.
But the association comes with significant risk.
Mere weeks ago, Chinese foreign and security officials were beaming with confidence. After Xi and Putin met in the Chinese capital on Feb. 4 and promised friendship with no limits, China was aware that the clock was ticking on a Ukraine operation. It had gathered intelligence through its official and behind-the-scenes connections in Russia, established over many years.
But China had expected Russia to refrain from any such military action until the Beijing Winter Paralympics had closed on March 13. This judgment was based on Putin's remarks to Xi in a private conversation.
Russian President Vladimir Putin attends a meeting with Chinese President Xi Jinping in Beijing on Feb. 4. © Kremlin/Reuters China's expectations proved to be wishful thinking. Putin only went halfway toward being considerate to Olympic host Xi. The Ukraine invasion began after the Winter Olympics closed on Feb. 20 but before the Paralympics began on March 4.
Still, Beijing had hoped the attack would be swift and that by the opening of the Paralympics, Russian forces would have established control in Ukraine.
Instead, more of the unexpected came, and rather than driving a wedge between the U.S. and Europe, the Russian invasion strengthened Western solidarity. Washington would not become bogged down in Eastern Europe, and there would be no geopolitical windfall for Beijing.
In fact, China now finds itself with the weaker hand.
When Xi held a virtual meeting with leaders of the European Union on April 1, he asked that they make their own diplomatic decisions on China "independent" of the U.S.
But the request fell on deaf ears. The EU, in turn, urged China not to provide military and economic support to Russia. The Europeans showed no sign of moving toward an investment pact with China, which is a pending issue.
Chinese President Xi Jinping and European Commission President Ursula von der Leyen speak with European Council President Charles Michel and European Union foreign policy chief Josep Borrell via video conference during an EU China summit at the European Council building in Brussels on April 1. © Reuters A month and a half into the Ukraine war, Xi is now concerned about "the subtle impact it may have on Chinese domestic politics," a Chinese political source said.
A nightmare scenario for Xi, who seeks to secure an uncustomary third term as China's top leader this fall, would be for Putin's operation to fail and spread the impression that an authoritarian leader in office for too long tends to make the wrong calls at crucial moments.
This would cause immeasurable damage to Xi ahead of the Chinese Communist Party's national congress.
Even if Xi wins reelection this time, a Russian failure in Ukraine could all but ensure that he won't stay beyond the next national congress in 2027. In this case, Xi would immediately become a lame duck, all but erasing his yearslong effort to cement his path into the next decade.
Xi and Putin are strange bedfellows. Both have no choice but to stay in power after making so many enemies. They need to prevent their respective boats from capsizing until they reach their destinations in the 2030s.
Former U.S. President Donald Trump had good intuition about Xi's position when he visited Beijing in November 2017.
"You're president for life, and therefore you're king," he told Xi at the Forbidden City, where Chinese emperors once lived.
The Forbidden City is one of Beijing's most popular tourist destinations and a UNESCO World Heritage site, but it was closed off for the day as Xi entertained the American president and first lady.
Former U.S. President Donald Trump had good intuition about Xi's position when he visited Beijing in November 2017. © Reuters This exchange happened four months before Xi pushed through a surprise revision of the national constitution the following March, scrapping the limit of two five-year terms for a Chinese president.
For Xi to stay head of state for life, he needs to be reelected as the party's general secretary every five years. Aiming for a third term this year is the first step toward an ultralong-term reign.
The year 2035 has been set as the target for catching up with the U.S. Most of China's current long-term plans and visions of nation-building have 2035 in mind. And indications are that Xi intends to run the government until 2035.
A shortcut to Xi's goal is to create a new top post for life. It would be similar to the post of party chairman, which Mao Zedong held until his death. But that may be difficult under the current party ban on stoking personality cults. Further, it would be impossible if Putin fails in Ukraine and the masses begin to question the ultralong rule of any one leader.
Soldiers walk amid destroyed Russian tanks in Bucha, on the outskirts of Kyiv, Ukraine on April 3. © AP Meanwhile, in Russia, Putin also pushed through a constitutional revision in 2020, following in Xi's footsteps and paving the way for the Russian president to stay in office until 2036.
If Putin lasts that long, he would be 83. If Xi reigns until 2035, he too would be 83, at least in traditional Chinese age. It is also the age when Mao Zedong died, as the incumbent leader of China.
Are there any measures Xi can take?
When the time is ripe for a Russia-Ukraine cease-fire, China has the option of participating in a security framework to ensure peace. Xi could hold a phone conversation with Ukrainian President Volodymyr Zelenskyy to facilitate such a scenario.
Chinese Foreign Minister Wang Yi's phone call earlier this week with Ukrainian counterpart Dmytro Kuleba, the second since Russia's invasion, was likely a step in that direction. "It is China's historical and cultural tradition as well as our consistent foreign policy to safeguard peace and oppose war," Wang said.
Chinese Foreign Minister Wang Yi speaks during a remote video press conference held on the sidelines of the annual meeting of China's National People's Congress (NPC) in Beijing on March 7. © AP But Wang carefully avoided any remarks that could be taken by Russia as unreasonable pressure from China.
Not knowing Putin's entire game plan, it is too dangerous for China to take a clear stance. And bound by the Xi-Putin joint statement of Feb. 4, in which both specified opposition to further NATO expansion, China cannot fully side with Ukraine.
Xi needs Putin to survive. There is a risk that if his Russian comrade falls, Xi could fall with him. Putin's survival is crucial for Xi, but not necessarily for China.
Nguồn
No comments:
Post a Comment